یک مطالعه جدید روی موش‌ها نشان می‌دهد یک ماده شیمیایی موجود در صابون و خمیر دندان به نام تری کلوسان که کارش کشتن باکتری‌هاست، در واقع آنها را قویتر می‌کند و مقاومت آنها در برابر درمان آنتی بیوتیکی را افزایش می‌دهد.
نتایج این مطالعه که توسط محققان دانشگاه واشنگتن انجام شده، حاکی از آن است که تری کلوسان می‌تواند سهوا باکتری را در وضعیتی قرار بدهد که در برابر غلظت کشنده آنتی بیوتیک‌ها مقاومت کند. ضمنا این آنتی بیوتیک‌ها آن دسته‌ای هستند که پزشکان از آنها برای درمان عفونت مجاری ادراری استفاده می‌کنند.
تری کلوسان ماده موثره مسئول خاصیت آنتی باکتریال بسیاری از محصولات تجاریست که همه ما هر روز استفاده می‌کنیم. کارخانه‌ها تری‌کلوسان را به محصولاتی مثل خمیر دندان، دهان‌شویه، لوازم آرایشی و حتی لباس، اسباب بازی بچه و کارت اعتباری اضافه می‌کنند تا از رشد باکتری جلوگیری کنند یا آن را کاهش بدهند.
پترا لوین پروفسور زیست‌شناسی در دانشگاه واشنگتن درباره این ماده شیمیایی می‌گوید: «برای کشتن موثر سلول‌های باکتریال، تری کلوسان با غلظت بالا به به محصولات مختلف اضافه می‌شود. این ماده بسیار پایدار است و برای مدت طولانی در بدن انسان و طبیعت باقی می‌ماند.»
سازمان غذا و داروی ایالات متحده در سال ۲۰۱۷، ضمن مخالفت با افزودن تری‌کلوسان به صابون‌های مصرفی به عدم کارایی و مشکلات ایمنی آن اشاره کرد اما این دستورالعمل‌ها نتوانست تولیدکنندگان را به حذف تری‌کلوسان تشویق کند.
این مطالعه نشان داده استفاده از تری کلوسان تا چه حد می‌تواند توانایی بدن در واکنش به درمان‌های آنتی بیوتیکی برای عفونت‌های ادراری را محدود کند. همچنین مکانیزم سلولی که منجر به تداخل این ماده با درمان آنتی بیوتیکی می‌شود را روشن کرده است.
باکتری‌هایی که مرگ نمی‌شناسند
برخی آنتی بیوتیک‌ها سلول‌های باکتریال را می‌کشند و برخی دیگر از رشدشان جلوگیری می‌کنند.
پروفسور لوین و همکارانش روی آنتی بیوتیک‌های ضدباکتری تمرکز کردند؛ آنتی بیوتیک‌هایی که سلول‌های باکتریال را می‌کشند و پزشکان آنها را برای درمان عفونت‌های باکتریال تجویز می‌کنند. آنها می‌خواستند بفهمند تری کلوسان می‌تواند در صورت حضور آنتی بیوتیک کشنده مانع از مرگ باکتری بشود.
کوری وستفال یکی از اعضای گروه تحقیقاتی، سلول‌های باکتریال را در معرض آنتی بیوتیک‌های ضدباکتری قرار دارد و توانایی بقای آنها را در طول زمان زیر نظر گرفت. در یک گروه، باکتری‌ها قبل از دادن آنتی بیوتیک در معرض تری‌کلوسان قرار گرفتند. در گروه دیگر فقط با آنتی بیوتیک ضدباکتری آزمایش شدند.
پروفسور لوین نتایج این آزمایش را اینطور شرح داده: «تری کلوسان تعداد باکتری‌های نجات یافته را به مقدار قابل توجهی افزایش داد. در شرایط عادی، از هر یک میلیون باکتری فقط یکی از آنتی بیوتیک نجات می‌یابد و سیستم ایمنی کارآمد می‌تواند با این مقدار مقابله کند. اما تری‌کلوسان تعداد باکتری‌ها را تغییر می‌داد؛ به جای یک باکتری در میلیون، یکی از ده اورگانیسم بعد از ۲۰ ساعت نجات یافتند. در این وضعیت سیستم ایمنی در هم می‌شکند.»
حضور تری‌کلوسان امکان فرار از مرگ ناشی از آنتی بیوتیک را برای باکتری‌ها فراهم کرد. و این خاصیت محافظتی به یکی از خانواده‌های آنتی بیوتیک محدود نبود. در واقع آنتی بیوتیک‌های چندگانه که در نحوه کشتن سلول‌ها بی‌همتا شناخته می‌شدند، در کشتن باکتری‌ها در حضور تری‌کلوسان ناموفق‌تر بودند.
تری کلوسان مقاومت در برابر محدوده وسیعی از آنتی بیوتیک‌ها را افزایش می‌دهد. در بین تمام آنتی بیوتیک‌های آزمایش شده، سیپروفلوکساسین (که با نام سیپرو هم شناخته می‌شود) بیش از همه برای محققان جالب بود چون یک فلوروکینولون است که با تکثیر DNA تعامل دارد و رایج ترین آنتی بیوتیک در درمان عفونت مجاری ادراری است.
آنتی بیوتیک های از کارافتاده
عفونت‌های مجاری ادرار زمانی رخ می‌دهند که باکتری (در وهله اول E. coli) وارد مجاری ادراری بشود و آن را آلوده کند. آنتی بیوتیک‌هایی مثل سیپرو معمولا برای کشتن این باکتری‌ها و درمان عفونت استفاده می‌شوند.
عفونت‌های مجاری ادراری هم به اندازه استفاده از تری کلوسان رایج است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در ادرار ۷۵ درصد از بزرگسالان ایالات متحده تری کلوسان وجود دارد. این مقدار در ۱۰ درصد افراد آنقدر زیاد بوده که بتواند از تاثیرگذاری آنتی بیوتیک E. coli جلوگیری کند. سوال اینجاست که وجود تری‌کلوسان در بدن می‌تواند با درمان عفونت مجاری ادراری تداخل داشته کند؟
محققان دریافتند موش‌هایی که آب آغشته به تری‌کلوسان خورده بودند، درصد تری‌کلوسان موجود در ادرارشان به انسان‌ها شبیه بود.
پروفسور لوین درباره اهمیت این نتایج می‌گوید: «این نتیجه نشان می‌دهد ما می‌توانیم تاثیر سطح تری کلوسان ادرار انسان را در طول درمان آنتی بیوتیکی عفونت مجاری ادراری در موش‌ها را بررسی کنیم.
همه موش‌های مبتلا به عفونت برای درمان سیپرو دریافت کردند اما فقط برخی از موش‌ها آب آغشته به تری کلوسان نوشیدند. بعد از درمان آنتی بیوتیکی، موش‌هایی که تری‌کلوسان دریافت کرده بودند مقدار باکتری بیشتری در ادرار و مثانه‌شان داشتند. در حالیکه تعداد باکتری‌های موجود در بدن موش‌های گروه دیگر به مراتب کمتر بود. به گفته پروفسور لوین اختلاف بین سطح باکتری موجود در بدن این دو گروه از موش‌ها شوکه‌کننده بوده است.
«اگر تفاوت بین تعداد باکتری‌ها در دو گروه کمتر از ده برابر بود، به سختی می‌توانستیم اثبات کنیم تری کلوسان مقصر است. اما ما ۱۰۰ برابر باکتری بیشتر در ادرار موش‌های در معرض تری‌کلوسان یافتیم. این مقدار خیلی زیادی است!»
این نتیجه شوکه‌کننده یک پیام شوکه‌کننده هم دارد: وقتی تری‌کلوسان در محیط باشد، کارایی آنتی بیوتیک‌ها در درمان عفونت مجاری ادراری به شدت کاهش می‌یابد. حداقل درباره موش‌ها که اینطور است.
سلاح مخفی تری کلوسان
تا به اینجا فهمیدم تری‌کلوسان در درمان آنتی بیوتیکی تداخل دارد. اما چطور؟
محققان دریافتند که تری‌کلوسان از طریق یک مهارکننده رشد سلولی کار می‌کند؛ یک مولکول کوچک با نام ppGpp که حساسیت سلول‌ها به آنتی بیوتیک را کاهش می‌دهد.
در زمان استرس، مولکول ppGpp با غیرفعال کردن مسیر بیوسنتزی که بلوک‌های سازنده سلول‌های جدید (DNA، RNA، پروتئین و چربی) را میسازد، واکنش نشان می‌دهد. این واکنش کمک می‌کند منابع از مسیر رشد منحرف بشوند و به بقا اختصاص داده بشوند.
طبق گفته پروفسور لوین در پزشکی قانونی وجود دارد که طبق آن نباید داروهایی که رشد را کند می‌کنند را قبل از داروهای کشنده سلول‌ها تجویز کرد.
آنتی بیوتیک‌های ضدباکتری با هدف قرار دادن مسیرهای بیوسنتز مشخص، باکتری‌ها را می‌کشند. آمپی سیلین آنزیم‌هایی را هدف قرار می‌دهد که دیواره سلول‌های باکتریال را می‌سازند؛ مثلا سیپرو سنتزهای DNA را مورد هدف قرار می‌دهد. وقتی این مسیرها بسته بشوند، آنتی بیوتیک‌های ضدباکتری نمی‌توانند کارشان را درست انجام بدهند.
اگر تری کلوسان ppGpp را هدف قرار بدهد، مولکول بیوسنتز را محدود می‌کند و آنتی بیوتیک ضدباکتری موفق به کشتن سلول‌های باکتریال نخواهد شد. بیوسنتز در باکتری فاقد ppGpp ادامه می‌یابد و انتظار می‌رود این سلول‌ها از بین بروند.
پروفسور لوین و همکارانش فرضیه‌شان را با مهندسی E. coli آزمایش کردند. آنها یک E. coli مهندسی شده را که قادر به ساخت ppGpp نبود را با E. coli قادر به ساخت ppGpp مقایسه کردند. فقدان در E. coli جهش‌یافته توانایی تری کلوسان در محافظت از سلول‌ها در برابر آنتی بیوتیک ضدباکتری را از بین برد.
برای اثبات این تاثیرگذاری تری کلوسان در بدن انسان باید آزمایشات بالینی انجام بشود اما گروه تحقیقاتی امیدوارست این آزمایش هشداری در زمینه استفاده گسترده از تری‌کلوسان در محصولات بهداشتی و مراقبتی باشد.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.