حیوان عجیب هفته : شانه دار دریایی طعمه اش را زنده هضم میکند!

روی زمین می توانید هر نوع حیوانی که می خواهید، پیدا کنید از طوطی های رنگی و سوسک های سبز رنگین کمانی تا مورچه های زامبی شده. اما این تنوع زیستی در مقایسه با موجوداتی که در اعماق اقیانوس ها زندگی می کنند، اصلاً بنظر نمی آید. حیوانات بسیار زیباتر و البته پر زرق و برق تری در اعماق اقیانوس ها زندگی می کنند که بیشترشان هیچ شباهتی به حیوانات روی زمین ندارند. در این پست از سری حیوان عجیب هفته سراغ موجودات دریایی رفته ایم و قصد داریم شما را با یک شانه دار دریایی آشنا کنیم.

این موجودات دریایی که 150 گونه دارند (برخی می گویند شانه دار دریایی 40 یا 50 گونه بیشتر ندارد) با ایجاد حرکات تکانه ای ردیف هایی از ساختارهای شبیه مو که مژک نام دارد، حرکت می کند. وقتی یک نور سفید به شانه دار دریایی می خورد – مثلاً از چراغ یک شناور – مژک ها آن را به رنگ های طول موجش تجزیه می کنند و در نتیجه آن رنگین کمان زیبا و چشمک زن را روی بدنشان ایجاد می شود. اما نباید گول زیبایی این حیوان را بخورید؛ شانه دار دریایی یک شکارچی بسیار توانمند با حملات بسیار سریع است. این حیوان عجیب هر نوع زئوپلانکتون و سایر سخت پوست های ریز را می مکد و زنده هضم می کند.

ظاهر درخشان و رنگارنگ شانه داران دریایی بیشتر به ما بر می گردد؛ وقتی یک نور مصنوعی با مژک های این حیوان برخورد می کند ظاهر شانه دریایی به این شکل در می آید. شانه دار دریای نزدیک سطح آب زندگی می کند؛ اگر این حیوان را قبل از تابیدن نور روی آن ببینید رنگارنگ بودن آن قابل اغماض است اما با تابیدن نور این حالت چند برابر می شود.

برخلاف شباهت های ظاهری شانه دار دریایی با عروس های دریایی، این حیوان یک شاخه کاملاً جدا محسوب می شود. شانه دار دریایی برخلاف عروس دریایی، هنگام حرکت با دهان به سمت جلو حرکت می کند و طعمه هایش را قورت می دهد. البته این حیوان ها هم شاخک های حساسی دارند که طعمه هایش را با آن گیر می اندازد اما بجای نیش های شبیه سوزن، سلول هایی دارد که یک ترشح چسبناک تولید می کنند. اگر تصورتان این است که شانه دریایی نوعی عروس دریایی تکامل یافته است، جالب است بدانید که این حیوان عروس دریایی را شکار می کند. شانه دریایی به عمد شاخک های چسبناکش را آویزان می کند تا شاخک های عروس دریایی در آن گیر کند.

به محض اینکه عروس دریایی با شاخک های یک سانتیمتری شانه دار دریایی برخورد می کند، با سرعت شگفت آوری تکان می خورد. باید این حرکت سریع را زیر میکروسکوپ ببینید تا متوجه سرعت عجیب آن شوید. درست مثل این است که عروس دریایی انتظار این اتفاق را نداشته باشد و ناگهان در شاخک چسبناک گیر میکند. علیرغم این سرعت بالا، شاخک های شانه دریایی بسیار شکننده هستند. شانه دریایی با اندام های بزرگترش آب را به سمت پایین حرکت می دهد و یک حلقه ایجاد می کند تا شانه دار دریایی در آن معلق بماند.

شانه دار دریایی گونه های مختلفی دارد که شکارچی عروس دریایی یکی از آنهاست و گونه های دیگر آن اشکال بسیار متنوعی دارد. گونه کروی، یکی از بهترین شکارچی های دریایی است که طعمه های کوچکتر را براحتی شکار می کند. برخی از آنها باله های دولایه ای دارند که بجای آویزان کردن شاخک هایشان، آنها را در امتداد دهانشان قرار می دهند و داخل دهانشان با طعمه درگیر می شوند. در برخی از گونه ها هم مژک ها به دندان های دندانه ای تغییر یافته اند. این دندان ها درست مثل نوار چسب های دوطرفه عمل می کنند و تمام دندانه ها در یک جهت کنار هم قرار گرفته اند.

سیستم شکار این نوع شانه دار دریایی شبیه تار عنکبوت است. عنکبوت ها یک تار چسبنده دارند که از آن فاصله می گیرند و صبر می کنند تا طعمه ها در آن گیر بیفتند. شانه دارهای دریایی هم مکانیزم های مشابهی دارند که در گونه های مختلف کمی با یکدیگر تفاوت دارند.

شانه دار دریایی یک نوع انگلی هم دارد که وقتی طعمه های بزرگ انتخاب می کند و نمی تواند آنها را بجود، تبدیل به یک جانور انگلی می شود. اگر شانه دارهای دریایی کوچکتر از آن باشند که خود را دور طعمه بپیچند و ببیند نمی تواند با دندان هایش طعمه را بجود، شروع به مکیدن آن می کند.

این تنوع زیستی وقتی بیشتر توجه تان را جلب می کند که بدانید شانه دارهای دریایی یک سیستم عصبی دارد و از مغز خبری نیست. اوایل سال جاری میلادی محققان دریافتند که این حیوان عجیب سلول های عصبی اش را با یک روش منحصر به فرد می سازد و این روش می تواند نگرش ما به درخت زندگی را تغییر دهد. با وجود این، شانه دار دریایی یکی حیوان بسیار قدیمی است که تاریخچه چندان روشنی ندارد و نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

شانه دارهای دریایی سنسورهایی دارند که نور، جهت های بالا و پایین، لمس و بو را تشخیص می دهد. برقراری ارتباط بین این سنسورها و داده های آنها توسط یک مغز هوشمند انجام نمی شود. این ارتباط توسط شبکه ای از اعصاب ایجاد می شود که با الگوی های بسیار ساده ای بهم متصل می شوند.

شانه دار دریایی می تواند با استفاده از این سیستم، چیزی به نام رفتارهای کلیشه ای بسازد؛ این رفتارها حیوان را قادر می سازند تا بصورت غریزی وقتی صید داخل شاخک ها گیر می افتد، بچرخد تا صید داخل دهانش قرار بگیرد. نحوه کار شانه دار دریایی در حین شکار درست مثل این است که یک خلبان اتوماتیک روی آن نصب شده است.

در اعماق اقیانوس و جایی که بیش از 90 درصد از موجودات نوعی شب تابی دارند، شکار طعمه ها می تواند توجه همه حیوانات را جلب کند. شانه دار دریایی نوارهای رنگی و موجدار آبی و سبز دارد و وقتی احساس خطر می کند یک پرده دود آبی بیرون می دهد. وقتی هم حیواناتی که خودشان شب تابی دارند را می خورد، درخشش حیوان داخل روده شفاف شان آنها را به یک هدف متحرک تبدیل می کند.

برخی از گونه های شانه دار دریایی برای حل این مشکل، یک روده قرمز دارد و در برخی دیگر هم کل بدنشان قرمز است (به تصاویر دقت کنید). نور قرمز در طیف مرئی کمترین انرژی را دارد و در ستون های آبی دریا که بیشترین انرژی را دارد کمتر به چشم می آید. بدن یا روده شانه دار دریایی به این خاطر قرمز است که همه رنگ ها بجز رنگ قرمز را جذب می کند و به همین خاطر در اعماق دریا مشکی دیده می شود چون در اعماق دریا رنگ قرمز وجود ندارد. اگر شکنندگی و ضعف های شانه دار دریایی را در نظر بگیرید، متوجه می شوید که این روش انطباق و استتار فوق العاده است.